Quang cảnh Hội thảo (Ảnh: BT)Kinh nghiệm của các nước trên thế giới cho thấy, chợ đầu mối nông sản là một kênh tiêu thụ hiệu quả, kết nối được sản xuất với phân phối và tiêu dùng nông sản, đảm bảo chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm, đồng thời thúc đẩy không chỉ sản xuất nông nghiệp mà còn góp phần phát triển thương mại, dịch vụ.
Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, ở Việt Nam, mạng lưới chợ đầu mối nông sản mặc dù đã có một số mô hình bước đầu phát triển khá tốt như chợ đầu mối nông sản Bình Điền ở TP. Hồ Chí Minh, nhưng thực tế còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của ngành nông nghiệp. Hệ thống cơ chế, chính sách để hỗ trợ thúc đẩy phát triển chợ đầu mối nông sản còn thiếu, nhất là cơ chế, chính sách để thu hút doanh nghiệp đầu tư và quản lý theo hình thức xã hội hóa.
Theo số liệu của Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), chợ truyền thống tuy tốc độ gia tăng chững lại trong thời gian gần đây nhưng vẫn duy trì được cạnh tranh với các kênh phân phối hiện đại, với lưu lượng hàng hóa bình quân chiếm từ 35-40% (qua hệ thống phân phối hiện đại trung bình từ 22-25%) và vẫn giữ được vị trí, vai trò quan trọng, đặc biệt ở khu vực nông thôn.
Tính đến ngày 31/12/2016, tổng số chợ cả nước là 8.513 chợ, trong đó chợ hạng I là 238 chợ (chiếm 2,8%); chợ hạng II là 902 chợ (chiếm 10,6%), chợ hạng III là 7.373 (chiếm 86%). Thị phần hàng hóa lưu thông qua chợ nông thôn chiếm khoảng từ 50-70%, cao hơn mức lưu thông qua chợ bình quân cả nước (từ 35-40%).
Dù vậy, theo đánh giá của Vụ Thị trường trong nước, công tác đền bù, giải tỏa mặt bằng tại một số địa phương còn gặp nhiều khó khăn, tiến độ chậm, ảnh hưởng đến việc thu hút các nguồn lực đầu tư phát triển hệ thống chợ nói chung, chợ nông thôn và chợ đầu mối tiêu thụ nông sản nói riêng. Công tác đào tạo, tiền lương và các chế độ đãi ngộ chưa tương xứng để có được đội ngũ thương nhân chuyên nghiệp, nhân viên thương mại nghiệp vụ có trình độ làm việc tại chợ nông thôn và chợ đầu mối tiêu thụ nông sản.
Vì vậy, để tăng cường chất lượng chợ nông sản đầu mối, theo Vụ Thị trường trong nước, đối với các tỉnh nghèo, nguồn thu ngân sách còn khó khăn, nhất là các tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa có nhu cầu cấp thiết về chợ nhưng không có khả năng huy động vốn của các doanh nghiệp, hộ kinh doanh và vốn của cư dân trên địa bàn để đầu tư phát triển, thì Nhà nước cần tiếp tục hỗ trợ vốn đầu tư chợ nông thôn và chợ đầu mối tiêu thụ nông sản. Đồng thời, đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, khi giao vốn đầu tư phát triển thuộc ngân sách nhà nước hàng năm cho các địa phương, cần tách nguồn vốn đầu tư phát triển chợ thành mục riêng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các tỉnh hỗ trợ đầu tư xây dựng chợ nông thôn và chợ đầu mối tiêu thụ nông sản.
Bên cạnh đó, theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT), cần tăng cường phát triển liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, liên kết người sản xuất với các chuỗi bán lẻ lớn, qua đó đảm bảo cân đối cung cầu, có thể truy xuất nguồn gốc sản phẩm và kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm theo chuỗi. Đồng thời, tăng cường quản lý thị trường, kiểm soát giá thành và giá bán các sản phẩm nông sản, giảm chi phí trung gian.
Cũng theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, vai trò của các doanh nghiệp, chính quyền địa phương, hợp tác xã trong việc hình thành chợ đầu mối, quản lý chợ đầu mối rất quan trọng. Hiện Bộ NN&PTNT đang phối hợp với Bộ Công Thương xây dựng đề án, hình thành cơ chế, chính sách để phát triển hệ thống chợ đầu mối. Trong đó, việc học hỏi những bài học thành công về phát triển chợ đầu mối ở một số nước trên thế giới sẽ góp phần đề xuất những định hướng, chính sách, giải pháp quan trọng nhằm xây dựng được mạng lưới chợ đầu mối nông sản hiện đại, hoạt động hiệu quả, phù hợp với thực tế của Việt Nam./.