Ảnh minh họa (Ảnh: M.P)
Hàng hóa dồi dào, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân
Theo tổng hợp của cơ quan quản lý, Tết Nguyên đán Mậu Tuất năm nay diễn ra muộn vào thời điểm giữa tháng 2/2018 dương lịch, các hoạt động sản xuất, dự trữ hàng phục vụ Tết đã diễn ra nhộn nhịp từ những tháng cuối năm 2017 đến trước Tết. Tình hình cung cầu thị trường diễn ra sôi động theo quy luật hàng năm vào dịp Tết, lượng hàng hóa dồi dào, chủng loại đa dạng, hình thức mẫu mã đẹp, hàng hóa được tổ chức lưu thông thông suốt trên địa bàn cả nước, đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng trong dịp Tết của người dân. Hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại lớn tiếp tục là những địa điểm thu hút người tiêu dùng do tạo sự yên tâm cho người mua về nguồn gốc, xuất xứ, thương hiệu cũng như các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm và giá cả bình ổn. Nhiều siêu thị mở cửa sớm và đóng cửa muộn trong tuần lễ mua sắm Tết cao điểm khiến nguồn hàng cung cấp ra thị trường không bị gián đoạn. Sức mua Tết Mậu Tuất 2018 tăng từ 12%-15% so với ngày thường và tăng 10% so với Tết Đinh Dậu 2017. Sức mua tăng chủ yếu do các yếu tố như kinh tế 2017 tăng trưởng tốt, sản xuất công nghiệp, tình hình hoạt động của doanh nghiệp khả quan, lạm phát ở mức thấp và các chính sách thực hiện bình ổn thị trường.
Nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng bắt đầu tăng nhẹ từ sau ngày 15 tháng chạp (thời điểm cúng rằm cuối năm), tăng cao hơn vào ngày 23 tháng Chạp từ 25 – 30% so với ngày thường (Tết Ông Công, Ông Táo) và sức mua tiếp tục tăng mạnh trong những ngày cận Tết từ 28 - 29 Tết do năm nay thời gian nghỉ Tết ngắn (người lao động chỉ được nghỉ 7 ngày Tết). Nhu cầu mua sắm của người dân trong thời điểm này tập trung chủ yếu ở các mặt hàng phục vụ thăm hỏi, chúc Tết, cúng Tết như bia, rượu, nước giải khát, ngũ quả, thực phẩm tươi sống, đồ cúng...
Sang những ngày đầu năm mới, hầu hết các chợ, siêu thị đều đóng cửa vào ngày mùng 1 và mùng 2 Tết; Một số siêu thị đã bắt đầu mở cửa ngay từ mùng 1 Tết (chuỗi siêu thị AEON Mall, Fivimart Long Biên, Lotte Mart Tp Hồ Chí Minh...) để phục vụ nhu cầu mua sắm Tết của người dân. Bắt đầu từ ngày mùng 3 Tết, một số siêu thị, chợ truyền thống đã mở cửa đón khách trở lại, các cửa hàng nhỏ cũng dần mở cửa để bán "lấy ngày" đầu năm; vào mùng 4 và mùng 5 Tết, hoạt động mua bán dần trở về bình thường, nhu cầu tiêu dùng chủ yếu tập trung vào một số mặt hàng thiết yếu như nhóm thực phẩm tươi sống thủy hải sản, hàng ăn và dịch vụ ăn uống, dịch vụ du lịch, vui chơi, giải trí, dịch vụ trông giữ xe... Người dân trong năm nay tiếp tục có tâm lý không tích trữ nhiều hàng hóa trong dịp Tết và sử dụng nhiều dịch vụ giải trí, du lịch, vui chơi hơn.
Giá cả thị trường không có biến động bất thường
Theo Bộ Tài chính, tháng 1/2018 là tháng cao điểm cho chuẩn bị hàng hóa phục vụ Tết Nguyên đán Mậu Tuất, chỉ số giá tiêu dùng CPI tháng 1/2018 tăng 0,51% so với tháng 12/2017. Tuy đây là mức tăng cao hơn so với các tháng gần đây (tháng 12/2017 tăng 0,21%, tháng 11/2017 tăng 0,13%) nhưng là mức tăng trung bình và theo quy luật hàng năm đối với các tháng giáp tết trong các năm gần đây. Lạm phát cơ bản (CPI sau khi loại trừ lương thực, thực phẩm tươi sống; năng lượng và mặt hàng do Nhà nước quản lý bao gồm dịch vụ y tế và dịch vụ giáo dục) tháng 1 năm 2018 chỉ tăng 0,18% so với tháng trước, CPI bình quân tháng 1/2018 so với tháng 1/2017 chỉ tăng 2,65%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu kiểm soát lạm phát bình quân năm 2018 khoảng 4% do Quốc hội đề ra. Điều này cho thấy việc chỉ số giá tháng 1/2018 tăng 0,51% là theo quy luật, vẫn nằm trong kiểm soát và diễn biến theo đúng với kịch bản công tác điều hành giá trong dịp trước Tết do Ban Chỉ đạo điều hành giá đã chỉ đạo các Bộ, ngành, cơ quan quản lý nhà nước về giá đề ra.
Bước sang tháng 2/2018 là tháng Tết Nguyên đán Mậu Tuất, cơ bản giá cả thị trường không có biến động bất thường và mức độ tăng thấp hơn Tết năm trước, một phần do nguồn hàng của các đơn vị kinh doanh dồi dào cùng với nhiều chương trình khuyến mại giảm giá của nhiều doanh nghiệp, góp phần ổn định giá cả thị trường trong dịp Tết năm nay.
Tại các chợ truyền thống, giá các mặt hàng thiết yếu, phục vụ cúng lễ chỉ tăng vào các ngày cận Tết và đã dần trở lại bình thường vào ngày 4, 5 Tết. Tại các Siêu thị, trung tâm thương mại, mức giá cơ bản được giữ ổn định; đối với cửa hàng trực thuộc của các doanh nghiệp tham gia Chương trình bình ổn thị trường, doanh số bán ra tăng cao so bình thường và so cùng kỳ năm ngoái. Một số dịch vụ trông giữ xe, dịch vụ ăn uống có mức tăng nhẹ vào các ngày đầu năm.
Cụ thể, về lương thực, hầu hết các địa phương trong cả nước đã có kế hoạch dự trữ hàng hóa chuẩn bị Tết Nguyên đán Mậu Tuất 2018, trong đó mặt hàng gạo luôn được chú trọng và được các hộ kinh doanh, doanh nghiệp tích cực chuẩn bị, bảo đảm lượng dự trữ và cung ứng cho thị trường. Giá gạo chất lượng cao, gạo nếp có xu hướng tăng nhẹ từ 5 - 10% so với ngày thường, giá gạo tẻ thường ổn định. Tại miền Bắc, giá thóc tẻ thường dao động phổ biến từ 7.200-8.200 đ/kg. Giá gạo tẻ thường ở mức 11.200-12.700 đ/kg; gạo xi dẻo 12.500-15.500 đ/kg; gạo Bắc Hương có giá 17.000 – 20.000 đ/kg; gạo nếp cái hoa vàng có giá 30.000 – 35.000 đ/kg. Tại miền Nam, giá bán lẻ trên thị trường gạo trắng thường 25% tầm ở mức 10.000-14.000đ/kg, gạo thơm chợ Đào 18.000-22.000đ/kg.
Đối với thực phẩm tươi sống, giá ổn định trước Tết do nguồn cung dồi dào nhưng tăng nhẹ trong những ngày giáp Tết do sức mua tăng. So với ngày thường, giá thịt bò tăng khoảng 10.000 – 30.000 đ/kg tùy từng thị trường địa phương do nhu cầu tăng, giá gà sống tăng khoảng 10.000 – 30.000 đ/kg trong các ngày cận Tết do nhu cầu người dân tăng cao để cúng tất niên và giao thừa. Giá bán các mặt hàng rau củ, trái cây hầu hết tại các địa phương đều ổn định hoặc giảm nhẹ do thời tiết thuận lợi cho việc trồng rau quả nên nguồn cung khá dồi dào và ổn định.Giá các loại hoa quả tăng nhẹ từ 5 – 10% tùy từng loại so với ngày thường do nhu cầu cúng Tết cũng như phục vụ quà tặng, chúc Tết.
Đối với hàng công nghệ phẩm chế biến giá nhiều mặt hàng như đường, dầu ăn, nước mắm ổn định do nguồn cung lớn, nhiều loại hàng Việt đã có thị phần lớn so với các năm trước, mẫu mã bao bì chất lượng hàng Việt Nam sản xuất có sự tiến bộ vượt trội so với các năm trước, chiếm được thị phần lớn, cạnh tranh được với hàng tương tự, ngoại nhập. Giá các loại bia, rượu và nước ngọt năm nay biến động không đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái do lượng hàng trong các siêu thị, cửa hàng rất dồi dào.
Hoa tươi, cây cảnh giá tăng nhẹ vào các ngày 22, 23 Tết và tăng mạnh từ 15 – 25% trong các ngày 28, 29 Tết do nhu cầu tăng cao đối với các loại hoa tươi phục vụ cúng lễ, Tết cũng như ngày 29 tháng Chạp lại trùng với ngày 14/2 (ngày lễ Valentine). Tuy nhiên đến ngày 30, giá các loại hoa tươi đã giảm mạnh theo quy luật và sẽ tăng nhẹ trở lại vào thời điểm đầu năm mùa lễ hội. Giá các loại cây cảnh chơi Tết như đào, quất, mai hầu hết không tăng hoặc giảm nhẹ so với cùng kỳ năm trước do thời tiết thuận lợi nên nguồn cung đảm bảo cũng như nhu cầu người dân đã dần đa dạng hơn trong việc chọn lựa cây cảnh chơi Tết.
Trong khi đó về giá cước vận chuyển hành khách bằng ô tô ổn định trong dịp Tết, nhiều bến xe lượng khách vắng hơn mọi năm do nhiều doanh nghiệp chủ động bố trí xe cho công nhân về quê ăn Tết cũng như các nhà xe đã chủ động tăng chuyến vào các thời điểm cao điểm trước Tết để đảm bảo đủ nhu cầu đi lại của người dân. Tại một số tỉnh phía Nam vào giai đoạn cao điểm Tết, một số tuyến có mức phụ thu từ 20-60% tùy từng tuyến và từng thời điểm để tăng cường chuyến và bù đắp chi phí phương tiện chạy rỗng một chiều. Các doanh nghiệp vận tải cơ bản tuân thủ các quy định về niêm yết giá và bán đúng giá vận chuyển hành khách đã đăng ký, kê khai.
Trong dịp Tết năm nay, giá dịch vụ trông giữ xe đã được chính quyền các tỉnh thành phố quan tâm chỉ đạo, giám sát chặt chẽ hơn. Theo báo cáo của các địa phương thì cơ bản giá dịch vụ trông giữ xe vẫn ổn định so với các ngày trước Tết, tuy nhiên vẫn có một số điểm trông giữ xe tự phát đã tăng giá vào đầu năm mới tại các điểm đền chùa lớn với mức tăng phổ biến từ 5.000-10.000 đ/xe máy và 20.000 – 30.000 đ/xe ô tô so với giá trước Tết.
Tăng cường công tác quản lý, điều hành, bình ổn thị trường
Thực hiện Chỉ thị số 48/CT-TTg ngày 27/12/2017 của Thủ tướng Chính phủ, Thông báo số 66/TB-BCĐĐHG của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ - Trưởng Ban Chỉ đạo điều hành giá, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành Chỉ thị số 04/CT-BTC ngày 22/12/2017 chỉ đạo thủ trưởng các đơn vị, tổ chức thuộc Bộ Tài chính tăng cường công tác quản lý, điều hành và bình ổn giá trong dịp Tết Nguyên đán Mậu Tuất năm 2018, theo chức năng nhiệm vụ chủ động triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ được giao.
Trong tháng 1/2018, Bộ Tài chính đã tổ chức 03 đoàn công tác kiểm tra tại các tỉnh, thành phố (Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Bình Định, Đăk Lăk, Gia Lai, Tp Hồ Chí Minh, Hậu Giang, Bạc Liêu, Sóc Trăng) đại diện 03 miền Bắc - Trung - Nam để kịp thời kiểm tra và nắm tình hình triển khai thực hiện công tác quản lý và bình ổn giá trong dịp Tết Nguyên đán Mậu Tuất 2018. Đồng thời, trong nửa đầu tháng 12/2017, Bộ Tài chính cũng tham gia đoàn công tác liên ngành phối hợp với Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn làm việc tại một số địa phương về công tác chuẩn bị nguồn hàng phục vụ Tết Nguyên đán.
Theo yêu cầu tại Công văn số 350/VPCP-TH ngày 11/1/2018 của Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính (Cục quản lý giá) có Công văn số 1323/BTC-QLG ngày 09/02/2018 gửi UBND và Sở Tài chính 5 tỉnh, thành phố gồm Hà nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ đôn đốc thực hiện báo cáo giá thị trường Tết.
Đối với các địa phương, tính đến ngày 10/2/2018, có 40/63 UBND tỉnh, thành phố đã ban hành Chỉ thị, Kế hoạch bình ổn thị trường Tết Nguyên đán Mậu Tuất 2018. Trong đó, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố đã chỉ đạo các sở, ban, ngành theo dõi sát diễn biến cung, cầu hàng lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng trước, trong và sau Tết; chủ động chuẩn bị nguồn hàng hóa dồi dào, giá cả hợp lý đảm bảo đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cho nhân dân, nhất là nhân dân vùng sâu, vùng xa, không để xảy ra mất cân đối cung cầu, găm hàng, tăng giá làm mất ổn định thị trường giá cả hàng hóa và dịch vụ; tăng cường thực hiện Chương trình bình ổn giá cả thị trường kết hợp với đưa hàng Việt về nông thôn, đẩy mạnh xã hội hóa chương trình bình ổn thị trường, khuyến khích các doanh nghiệp tự nguyện tham gia không cần hỗ trợ vốn vay từ ngân sách Nhà nước. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định về quản lý giá, thuế, phí đối với những mặt hàng thuộc danh mục Nhà nước định giá, mặt hàng bình ổn giá, mặt hàng thiết yếu phục vụ sản xuất và đời sống nhân dân; Theo dõi, kiểm soát các yếu tố hình thành giá, việc xác định giá bán; triển khai quyết liệt các biện pháp kiểm tra, kiểm soát việc tuân thủ và thực hiện nghiêm quy định về đăng ký giá, niêm yết giá và bán theo giá niêm yết nhất là đối với những mặt hàng thuộc danh mục Nhà nước định giá, mặt hàng bình ổn giá, mặt hàng thiết yếu phục vụ sản xuất và đời sống như: cước vận tải, sữa, thuốc chữa bệnh cho người, xăng dầu, gas...; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong lĩnh vực giá.
Các doanh nghiệp đã chủ động nhập hàng dự trữ phục vụ Tết Nguyên đán và có kế hoạch tổ chức các hoạt động phục vụ Tết như bán hàng lưu động, tổ chức các hội chợ xuân, các chương trình khuyến mại, giảm giá…; Hầu hết các địa phương đã triển khai chương trình bình ổn thị trường, theo hướng đẩy mạnh xã hội hóa chương trình theo hướng khuyến khích các doanh nghiệp tự nguyện tham gia không cần hỗ trợ vốn vay từ ngân sách Nhà nước.
Thực hiện các giải pháp bảo đảm cân đối cung cầu nhằm bình ổn thị trường
Sau Tết bắt đầu là thời điểm của Lễ hội diễn ra trên cả nước, nhu cầu đi lại, tiêu dùng thực phẩm, ăn uống ngoài gia đình, đồ mua sắm phục vụ lễ hội đầu năm có khả năng sẽ có xu hướng tăng.
Để tiếp tục bình ổn thị trường, giá cả trong tháng 3 và quý II/2018, Bộ Tài chính đề nghị các Bộ, ngành, địa phương chú trọng các biện pháp:
Tiếp tục theo dõi sát diễn biến cung cầu, thị trường, giá cả, thực hiện các giải pháp bảo đảm cân đối cung cầu nhằm bình ổn thị trường, giá cả nhất là những mặt hàng thiết yếu phục vụ nhu cầu tiêu dùng sau Tết của người dân để kịp thời chỉ đạo và có biện pháp xử lý, tránh để xảy ra hiện tượng tăng giá bất hợp lý, tung tin thất thiệt gây bất ổn thị trường.
Tăng cường quản lý, kiểm tra, thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật về giá gắn với kiểm tra chấp hành pháp luật về thuế, phí (nhất là dịch vụ tham quan, du lịch, dịch vụ trông giữ xe đạp, xe máy, ô tô). Quản lý chặt việc niêm yết giá và bán theo giá niêm yết các mặt hàng có nhu cầu tăng cao sau Tết.
Tăng cường kiểm tra các quy định về đảm bảo an toàn giao thông, chỉ đạo các doanh nghiệp vận tải tổ chức tốt công tác vận tải để phục vụ đủ nhu cầu đi lại cho người dân trong dịp lễ hội đầu năm; yêu cầu đơn vị kinh doanh vận tải công bố và niêm yết công khai mức giá cước theo đúng quy định hiện hành.
Tiếp tục quản lý, điều hành giá các mặt hàng Nhà nước còn định giá, mặt hàng bình ổn giá (xăng dầu, dịch vụ sự nghiệp công, sữa dành cho trẻ em dưới 6 tuổi...) theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước bảo đảm mục tiêu kiềm chế lạm phát năm 2018./.