Xây dựng công trình khí biogas tại Ninh Bình. (Nguồn: TTXVN).Với nhà tài trợ chính là Tổ chức phát triển Hà Lan (SNV), Dự án chương trình khí sinh học cho ngành chăn nuôi Việt Nam nhằm cải thiện sinh kế và chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn từ các lợi ích thị trường và phi thị trường của việc xây dựng các công trình khí sinh học và phát triển ngành khí sinh học định hướng thị trường.
Theo Cục Chăn nuôi, Dự án được thực hiện từ năm 2003 qua 3 Pha: Pha 1 từ năm 2003 – 2006, Pha 2 từ năm 2007-2016 và Pha 3 từ tháng 11/2016 đến tháng 12/2020. Tổng số công trình khí sinh học được dự án hỗ trợ xây dựng và lắp đặt đến thời điểm 25/12/2018 là 179.639 công trình trên 55 tỉnh, thành phố, góp phần đạt 36% mục tiêu 500.000 công trình khí sinh học mà Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đặt ra cho giai đoạn 2011-2020 nhằm giảm phát thải khí nhà kính từ lĩnh vực chăn nuôi.
Dự án đã góp phần giúp hơn 1.600 tổ thợ xây, lắp đặt khí sinh học được tập huấn về kỹ năng xây dựng công trình khí sinh học và cung cấp các sản phẩm công trình đạt chất lượng và hơn 800 kỹ thuật viên là cán bộ của các phòng, ban liên quan cấp tỉnh, huyện được tập huấn về công nghệ khí sinh học và quy trình kiểm soát chất lượng công trình.
Đặc biệt, Dự án đã đăng ký thành công với Tổ chức chứng nhận quốc tế Tiêu chuẩn vàng về giảm phát thải khí nhà kính theo cơ chế tự nguyện từ các công trình khí sinh học trong khuôn khổ Dự án cho kỳ tín chỉ đầu tiên từ năm 2003 với 5 đợt phát hành tín chỉ.
Tính cho đến thời điểm 25/12/2018, Dự án đã phát hành thành công 3 đợt tín chỉ các-bon với tổng số 2.363.000 tín chỉ. Trong đó, Dự án thông qua một đơn vị quốc tế được dự án lựa chọn cung cấp các dịch vụ môi giới bán tín chỉ đã bán ra thị trường quốc tế tổng số 1.662.000 tín chỉ, giúp thu về cho dự án hơn 3,3 triệu Euro để tái đầu tư vào các hoạt động dự án.
Bên cạnh đó, theo kết quả khảo sát người sử dụng khí sinh học và giám sát các-bon được thực hiện theo chu kỳ 1,5 năm/lần, khoảng hơn 90% số công trình được xây dựng từ đầu Dự án vẫn đang hoạt động và mang lại lợi ích cho người sử dụng. Mỗi công trình góp phần giảm hơn 6 tấn CO2 quy đổi/năm, tương đương thu nhận được 6 tín chỉ các-bon.
Với những kết quả đạt được, Dự án đã nhận được 3 giải thưởng quốc tế gồm: Giải thưởng Năng lượng Toàn cầu năm 2006 tại Bỉ, giải thưởng Ashden năm 2010 tại Anh và Giải thưởng Vì Con người năm 2012 tại Ả Rập Xê út.
Dù vậy, theo Cục Chăn nuôi, trong Pha 3 của Dự án, bắt đầu thực hiện từ tháng 11/2016, ảnh hưởng hậu quả từ đợt khủng hoảng giá lợn năm 2016 và 2017 dẫn đến các hộ dân ngừng đầu tư vào công trình khí sinh học do gặp khó khăn về khả năng tài chính hoặc nếu có nguồn vốn các hộ chăn nuôi sẽ sẽ ưu tiên để tái đàn trước.
Đồng thời, giải ngân từ nguồn thu bán tín chỉ hỗ trợ trực tiếp cho các hộ dân rất thấp trong khi mong muốn của khách hàng quốc tế mua tín chỉ là số tiền họ bỏ ra mua phải được quay lại tái đầu tư hỗ trợ cho các hộ dân xây dựng và lắp đặt công trình khí sinh học. Trường hợp tỷ trọng nguồn thu quy trở lại hỗ trợ cho hộ dân quá thấp, khách hàng mua tín chỉ sẽ xem xét chuyển sang mua tín chỉ của các dự án khác có tỷ trọng nguồn thu được tái đầu tư lại cho dự án cao hơn.
Từ tình hình thực tế trên, Cục Chăn nuôi kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn khẩn trương xem xét, phê duyệt việc mở rộng đối tượng hộ dân thuộc các tỉnh tham gia dự án được trợ giá xây dựng công trình khí sinh học ngoài hộ 30a. Bởi theo Cục Chăn nuôi, trong bối cảnh hầu hết hộ dân gặp khó khăn về điều kiện tài chính để tái đàn và đầu tư vào khí sinh học sau đợt khủng hoảng giá lợn vừa qua, để kích cầu xây dựng công trình khí sinh học, việc mở rộng đối tượng hộ dân được hưởng trợ giá từ nguồn thu bán tín chỉ các bon khi đầu tư xây dựng và lắp đặt công trình khí sinh học là điều cần thiết.
Tiêu chí đề xuất hộ dân mở rộng được nhận hỗ trợ trợ giá từ dự án gồm: Những hộ dân thuộc tỉnh Dự án đã rút khỏi cơ chế tài chính dựa vào kết quả (RBF); những hộ chăn nuôi ổn định theo quy mô nhỏ và vừa với nguồn thu phân thải tập trung tại chuồng ít nhất là 20kg/ngày, hộ dân không nằm trong diện đã nhận hoặc sẽ nhận được hỗ trợ tài chính từ các nhà tài trợ quốc tế hoặc từ các tổ chức có nguồn hỗ trợ ODA khác.
Mặt khác, từ điều kiện thực tế để triển khai Dự án trong thời gian gần 2 năm vừa qua và tuân thủ theo các quy định trong các văn bản hướng dẫn thực hiện dự án, Cục Chăn nuôi cho rằng, Dự án cần có những điều chỉnh kịp thời về nguồn vốn và chiến lược hoạt động để cải thiện tiến độ thực hiện và giải ngân nhằm đảm bảo đạt được các mục tiêu đã đề ra./.