Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu Ban quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc
cụ thể hóa chính sách thu hút nhân tài cho KCN cao - Ảnh: vov.vn
Chưa giữ được “nhân tài”
Vừa qua, Trung tâm Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao TP Đà Nẵng cho biết tính đến ngày 18/4/2018, thành phố cử 647 lượt học viên đi học tiến sĩ, thạc sĩ theo Đề án 922, đã có 460 lượt học viên tốt nghiệp và bố trí công tác. Sau đó, có 93 người xin rút khỏi Đề án, bao gồm 40 người đã về công tác xin nghỉ việc và rút ra khỏi đề án đưa ra lý do sức khỏe, hoàn cảnh gia đình hoặc mong muốn tìm công việc khác phù hợp hơn.
Con số thống kê khảo sát đến tháng 10/2016 cho thấy 12,5% học viên Đề án 922 đang đi làm cho biết sẽ không tiếp tục làm việc, với các nguyên nhân như, môi trường chưa tốt, mức lương chưa đảm bảo cuộc sống, không có cơ hội thăng tiến. Có học viên tham gia đề án chờ đến hết hợp đồng với thành phố để “nhảy việc” với mức lương cao hơn.
Bà Dương Thúy Hằng, Giám đốc Trung tâm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao (trực thuộc Sở Nội vụ TP Đà Nẵng), cho biết “nhân tài” xin thôi việc phần lớn ở các sở, ngành. Đến nay, Trung tâm đã nộp đơn khởi kiện ra tòa 32 học viên (8 đang trong quá trình xét xử tại TAND các cấp; 10 đã chuyển sang giai đoạn thi hành án; 3 đã bồi hoàn xong sau phiên xét xử sơ thẩm; 11 rút đơn khởi kiện do học viên hoàn thành việc bồi hoàn trước khi vụ án đưa ra xét xử).
Còn tại Hà Nội, năm 2016 là năm thứ 14 liên tiếp thành phố tổ chức tuyên dương các thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện trên địa bàn. Sau 14 năm triển khai, đã có 1.533 thủ khoa được vinh danh, đón nhận Bằng khen của UBND thành phố Hà Nội. Theo thống kê của Sở Nội vụ, sau ba năm ban hành Nghị quyết số 14/2013/NQ-HĐND của HĐND thành phố, đã có 19 thủ khoa xuất sắc đang làm việc tại các sở, ban, ngành, quận, huyện và các đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND thành phố. Nếu tính dài hơn, trong vòng 10 năm qua từ khi thực hiện chính sách thu hút tài năng trẻ theo Pháp lệnh Thủ đô, thành phố đã tuyển dụng được gần 300 tài năng trẻ vào làm việc tại các cơ quan, đơn vị trong đó có 147 thủ khoa. Riêng từ năm 2007 đến năm 2015 có 43 thủ khoa xuất sắc được tuyển dụng vào các sở, UBND quận, huyện, thị xã. Theo đánh giá của lãnh đạo TP Hà Nội, chính sách thu hút tài năng trẻ về làm việc tại các cơ quan, đơn vị trên địa bàn thành phố những năm qua hiệu quả chưa cao. Tính bình quân, số người được tuyển mới đạt xấp xỉ 10% so với số lượng thủ khoa xuất sắc được thành phố tuyên dương. Qua theo dõi có khoảng 80% thủ khoa sau khi được tuyên dương đi học tiếp thạc sĩ, tiến sĩ, học ở nước ngoài... không đăng ký nguyện vọng về làm việc theo chế độ ưu tiên. Khoảng 20% có nguyện vọng, nhưng chuyên ngành đào tạo của một số thủ khoa không phù hợp với yêu cầu của vị trí việc làm tại các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp thuộc thành phố.
Nguyên nhân được chỉ ra là do chính sách tiền lương của Nhà nước đối với công chức, viên chức còn hạn hẹp, chưa có chính sách đãi ngộ đặc biệt đối với người có tài năng. Mặc dù thành phố đã có chính sách đãi ngộ (hỗ trợ đãi ngộ thu hút một lần bằng 20 lần mức lương tối thiểu tại thời điểm được tuyển dụng, tiếp nhận), nhưng còn ở mức thấp so với các địa phương khác. Đây là rào cản lớn trong việc thu hút, lựa chọn, giữ tài năng trẻ về công tác lâu dài tại thành phố. Ngoài ra, thành tích, kết quả học tập tại trường đại học của thủ khoa xuất sắc đều cao, nhưng kiến thức thực tế còn hạn chế nên khi mới được tuyển dụng vào cơ quan, đơn vị, đặc biệt là cơ quan quản lý hành chính, các thủ khoa còn gặp khó khăn trong tiếp cận công việc.
Từ thực tế của hai đơn vị nói trên có thể thấy nguyên nhân khó tuyển được “nhân tài” là do chính sách tiền lương còn hạn hẹp, môi trường làm việc không đảm bảo, không cơ hội thăng tiến...
Dùng đúng người, đúng việc và có chế độ đãi ngộ tương xứng
Khi đề cập “nhân tài” Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: Kiến thiết cần có nhân tài…nếu chúng ta khéo lựa chọn, khéo phân phối, khéo dùng thì nhân tài ngày càng phát triển. Khi thực hành điều này, Người đã rất thành công khi thiết kế cho ra đời Chính phủ những ngày đầu cách mạng với đầy đủ đại diện các giai tầng xã hội; mời gọi được nhân sỹ, trí thức, các nhà khoa học tham gia xây dựng đất nước. Đây chính là chỉ huấn quý giá để chúng ta có tầm nhìn xa, trông rộng để nghiên cứu, xây dựng Chiến lược quốc gia về nhân tài vừa thiết thực, có trọng tâm, trọng điểm vừa có tầm nhìn xa để phát hiện, thu hút, phát huy và trọng dụng “nhân tài” đóng góp vào quá trình xây dựng, phát triển và chấn hưng đất nước vươn lên ngang tầm với các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới. Hội nghị Trung 7 khóa XII cho rằng: Nhân tài là những người kiệt xuất, tài năng, có năng lực vượt trội, khả năng đặc biệt ở một lĩnh vực nào đó, có khả năng xoay chuyển tình hình của ngành, lĩnh vực, địa phương; hoặc có ảnh hưởng và cống hiến to lớn cho sự phát triển của xã hội. Đồng thời cũng đưa ra chính sách đối với cán bộ về cơ hội làm việc, thăng tiến và đổi mới cơ bản chính sách tiền lương nhằm thu hút được người tài.
Về việc này, đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc nhìn nhận, yếu tố quan trọng nhất trong việc trọng dụng “nhân tài” là dùng đúng người, đúng việc và trả lương cho họ một cách hợp lý. “Nếu không tạo ra sự cạnh tranh tích cực, các cơ quan nhà nước mất nhân lực là đương nhiên”, đại biểu Dương Trung Quốc cho hay khi bình luận về sự việc 40 nhân tài ở Đà Nẵng xin thôi việc.
“Tôi quan sát nhiều nơi, “nhân tài” chỉ là ở vấn đề bằng cấp mà thôi. Thống kê có nơi rất nhiều tiến sĩ, nhưng không rõ nhu cầu dùng họ làm việc gì để phát huy hết năng lực”, ông Quốc nêu, đồng thời cho rằng, quan trọng nhất chính là sử dụng nguồn nhân lực phù hợp, cộng với chế độ đãi ngộ tương xứng.
Đối với trường hợp “nhân tài” xin thôi việc ở Đà Nẵng, đại biểu Dương Trung Quốc cho rằng, các cơ quan chức năng cần phân tích kỹ bản chất vấn đề, chứ không nên nhìn hiện tượng rồi vội vã kết luận.
Trước những chính sách thu hút “nhân tài” của các cơ quan, đơn vị, địa phương hiện nay Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân, cho biết: điều cốt yếu là phải bố trí đúng người, đúng việc, chứ không phải cứ những người học giỏi, có trình độ, có bằng cấp mà đặt vào bất cứ vị trí nào. Bên cạnh đó cũng phải tạo môi trường cho họ phát huy năng lực, sở trường của mình; theo dõi, tạo điều kiện, hỗ trợ giúp đỡ công chức, viên chức trẻ phát triển; và phải có chính sách đề bạt, bổ nhiệm, thậm chí là cả chính sách về lương, thu nhập cho họ”.
Tuy nhiên, bản thân những người được trọng dụng cũng không được tự mãn. Nghĩa là phải cần thời gian để họ kiểm nghiệm trong thực tế. Trong khi đề bạt, bổ nhiệm, các cơ quan cũng phải theo dõi đến thời điểm chín muồi thì mới thực hiện.
“Chính sách chỉ được thực hiện khi nào “nhân tài” chứng minh được bản lĩnh, phát huy được năng lực trong thực tiễn. Nếu trong thời gian nhất định mà người được trọng dụng không thể hiện được, không chứng minh được, không đáp ứng được yêu cầu thì xem như họ không đáp ứng được yêu cầu”, ông Lê Vĩnh Tân cho hay. Chính sách trọng dụng nhân tài rất rõ ràng, vì cái chung, các địa phương nên làm theo quy định của Đảng và Nhà nước.
Theo ông Lê Vĩnh Tân, hiện có hai phương thức vào công chức là tuyển dụng không qua thi tuyển và phải thi tuyển. Trong đó, tuyển dụng không qua thi tuyển là những trường hợp rất đặc biệt, chỉ chiếm từ 10-15%. Còn tuyển dụng thông qua thi là phổ biến để tuyển dụng nhân tài.
“Sắp tới, Bộ Nội vụ có chủ trương khuyến khích vấn đề thi tuyển vào công chức, để chọn đúng nhân tài và tạo cơ hội cho tất cả mọi người. Vậy nên với những người thực sự có tài năng, thậm chí những sinh viên vừa mới ra trường, cứ tự tin đăng ký thi tuyển vào công chức”, ông Lê Vĩnh Tân nói.
Cũng theo bộ trưởng, trong cải cách tiền lương lần này có đặt vấn đề trả lương theo vị trí việc làm. Anh có thể là chuyên viên, chuyên viên chính, chuyên viên cao cấp, chuyên gia thì chế độ chính sách cũng không thua kém so với những người có chức vụ lãnh đạo.
“Cánh cửa này rộng mở hơn với công chức, bởi chúng ta thấy công chức thì nhiều, chức vụ lãnh đạo thì ít. Như vậy, chúng ta có thể đi theo con đường chức nghiệp để phát triển sự nghiệp”, ông Lê Vĩnh Tân nhấn mạnh.
Liên quan đến chính sách đãi ngộ “nhân tài” vào cơ quan Nhà nước làm việc và những bất cập còn tồn tại dẫn đến tình trạng trên, trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội, Trưởng ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính cho biết, Trung ương ban hành Nghị quyết cải cách tiền lương và tới đây Ban Tổ chức Trung ương, Bộ Nội vụ và Ban Công tác đại biểu sẽ phụ trách, xây dựng đề án theo hướng để cán bộ, công chức yên tâm cống hiến cho sự nghiệp chung...