Tổ chức Đảng bộ ngoài nước, Bộ Ngoại giao theo tinh thần Nghị quyết TƯ

Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; Bộ Chính trị đã ban hành Kế hoạch số 07-KH/TW, ngày 27/11/2017 để triển khai thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, trong đó việc tổ chức lại Đảng bộ Ngoài nước và Đảng bộ Bộ Ngoại giao[1] là một nội dung quan trọng của Nghị quyết.

Đây là việc tổ chức lại 02 tổ chức đảng có vị trí khác nhau thành 01 tổ chức đảng: Đảng bộ Ngoài nước là tổ chức đảng trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương, Đảng bộ Bộ Ngoại giao là tổ chức đảng cấp trên cơ sở, trực thuộc Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương.

Yêu cầu đặt ra khi tổ chức lại là cần phải kế thừa các quy định của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của đảng ủy cấp trên trực tiếp tổ chức cơ sở đảng thuộc Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương[2]; kế thừa, phản ánh đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của Đảng uỷ Ngoài nước[3] hiện hành đang đảm nhiệm. Rà soát để quy định rõ ràng, cụ thể, nhất là những chức năng, nhiệm vụ đang chồng chéo, trùng lắp trong quá trình hoạt động của Đảng ủy Ngoài nước và Đảng ủy Bộ Ngoại giao. Vì vậy, việc xác định những chế định chính trong quy định về một tổ chức đảng như: Vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác, tổ chức bộ máy bên trong là vô cùng quan trọng, có tác động trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của một tổ chức trong suốt quá trình tồn tại.

Thứ nhất, về vị trí của tổ chức đảng sau khi được tổ chức lại: Về thực chất, theo tinh thần Nghị quyết Trung ương là kết thúc hoạt động của Đảng ủy Ngoài nước, giảm 01 đầu mối tổ chức đảng trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương; vị trí của cấp ủy của tổ chức đảng được tổ chức lại sẽ là đảng ủy cấp trên cơ sở thuộc Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương; là đảng ủy cấp trên trực tiếp của các tổ chức đảng ở Bộ Ngoại giao và các tổ chức đảng ở ngoài nước.

Thứ hai, về chức năng của tổ chức đảng sau khi được tổ chức lại: Phải bảo đảm nguyên tắc rà soát, tập hợp đầy đủ chức năng của Đảng uỷ Bộ Ngoại giao (chức năng của đảng uỷ cấp trên cơ sở trực thuộc Đảng uỷ Khối các cơ quan Trung ương theo quy định của Ban Bí thư) với chức năng của Đảng uỷ Ngoài nước hiện nay. Theo đó, tổ chức đảng có các chức năng sau:

- Lãnh đạo, kiểm tra, giám sát các tổ chức đảng trực thuộc phát huy vai trò hạt nhân chính trị; lãnh đạo đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết của cấp ủy cấp trên, bảo đảm hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao.

- Lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý các tổ chức đảng, đảng viên và công tác quần chúng ở ngoài nước; chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, tham mưu, đề xuất các chủ trương và giải pháp lớn về công tác xây dựng Đảng và công tác quần chúng ở ngoài nước.

- Xây dựng đảng bộ, chi bộ trong sạch, vững mạnh gắn với xây dựng chính quyền và các đoàn thể.

Thứ ba, về nhiệm vụ của tổ chức đảng sau khi được tổ chức lại: Đây là nội dung trọng tâm, liên quan đến chất lượng, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của tổ chức đảng đối với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị. Nhiệm vụ của tổ chức đảng này phải đảm nhận nhiệm vụ của Đảng ủy Bộ Ngoại giao hiện nay, đồng thời thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn đặc thù công tác đảng và công tác quần chúng ở ngoài nước, cụ thể như sau: 

Về lãnh đạo công tác chính trị, tư tưởng:

- Lãnh đạo các tổ chức đảng trong đảng bộ thực hiện tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng; tuyên truyền, giáo dục, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; phổ biến, quán triệt kịp thời đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị cho cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động nắm vững và thực hiện có hiệu quả; làm tốt công tác chính trị, tư tưởng đối với quần chúng, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.

- Lãnh đạo và thực hiện việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao phẩm chất, đạo đức, lối sống, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực hoạt động thực tiễn và ý thức tổ chức kỷ luật cho cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động trong cơ quan, đơn vị.

- Lãnh đạo đảng viên nêu cao tinh thần trách nhiệm, tính tiền phong, gương mẫu, ý thức tổ chức, kỷ luật; đề cao cảnh giác, chủ động phát hiện và đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch; những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và các hành vi vi phạm kỷ luật Đảng, pháp luật của Nhà nước; đấu tranh chống tham nhũng, quan liêu, lãng phí, tiêu cực.

Lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị: 

- Lãnh đạo, chỉ đạo các đảng bộ, chi bộ trực thuộc và cán bộ, đảng viên, quần chúng chấp hành đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết của cấp ủy cấp trên, của Đảng ủy, bảo đảm hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao.

- Tham gia xây dựng và lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có hiệu quả phương hướng công tác, nhiệm vụ chính trị của Bộ Ngoại giao và nhiệm vụ được cấp trên giao theo đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chủ trì, phối hợp nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với Bộ Chính trị, Ban Bí thư các chủ trương, giải pháp lớn về công tác xây dựng Đảng, công tác quần chúng ở ngoài nước, tham gia chuẩn bị các văn bản của Trung ương về lĩnh vực công tác này.

- Lãnh đạo việc chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; tham gia xây dựng và lãnh đạo đảng viên, công chức, viên chức, người lao động ở trong nước thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội của cơ quan, đơn vị; lãnh đạo giữ gìn bí mật theo quy định của Đảng và Nhà nước.

- Tham gia lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ quan, đơn vị.

Tham gia công tác tổ chức, cán bộ:

- Tham gia với Ban Cán sự đảng, lãnh đạo Bộ Ngoại giao thực hiện chủ trương, giải pháp về công tác tổ chức, bộ máy, cán bộ của cơ quan, đơn vị; tham gia ý kiến với Ban Cán sự đảng Bộ Ngoại giao về việc đánh giá, nhận xét, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm, điều động, luân chuyển, khen thưởng, kỷ luật cán bộ, giới thiệu cán bộ ứng cử và thực hiện chính sách đối với cán bộ trong cơ quan, đơn vị theo phân cấp quản lý cán bộ.

- Tham gia ý kiến với Ban Cán sự đảng, lãnh đạo Bộ Ngoại giao về các nội dung liên quan đến công tác đảng và công tác quần chúng ở ngoài nước do các cơ quan trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư; phối hợp với Ban Cán sự đảng Bộ Ngoại giao giới thiệu, trình Bộ Chính trị chỉ định đại biểu thuộc các đảng bộ ngoài nước dự Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng.

- Tham gia, đề xuất cấp ủy cấp trên xem xét, quyết định những vấn đề về tổ chức, cán bộ, đảng viên trong cơ quan, đơn vị thuộc thẩm quyền quản lý của cấp ủy cấp trên. Tham gia ý kiến với các cấp ủy, tổ chức đảng về nhân sự có thời gian sinh hoạt Đảng ở ngoài nước khi có yêu cầu.

- Tham gia quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, sắp xếp, sử dụng, quản lý cán bộ chuyên trách công tác đảng ngoài nước và cán bộ tham mưu, giúp việc của Đảng ủy.

Về xây dựng tổ chức đảng:

- Lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn các tổ chức đảng và cấp ủy trực thuộc thực hiện Điều lệ Đảng, chỉ thị, nghị quyết của cấp ủy cấp trên, xây dựng và thực hiện quy chế làm việc, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình, đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt; quản lý đảng viên; giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong toàn Đảng bộ.

- Lãnh đạo thực hiện chủ trương, nhiệm vụ, giải pháp đề xây dựng đảng bộ, chi bộ trong sạch, vững mạnh; không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Xây dựng, củng cố, bồi dưỡng cấp ủy có uy tín, năng lực, phẩm chất, hoạt động hiệu quả.

- Làm tốt công tác phát triển đảng viên, thường xuyên quan tâm và thực hiện việc bồi dưỡng quần chúng ưu tú để kết nạp đảng viên mới.

- Lãnh đạo và tổ chức thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng, bảo vệ chính trị nội bộ.

Lãnh đạo các đoàn thể quần chúng:

- Lãnh đạo xây dựng các đoàn thể trong đơn vị hoạt động đúng pháp luật và điều lệ của từng tổ chức, tích cực tham gia công tác xây dựng Đảng; đẩy mạnh các phong trào thi đua, thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ được giao và xây dựng đoàn thể vững mạnh.

- Lãnh đạo các đoàn thể chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ của cơ quan, làm tốt công tác quản lý, giáo dục đoàn viên, hội viên.

- Lãnh đạo các tổ chức đảng và cấp ủy trực thuộc thực hiện công tác vận động, tập hợp, giáo dục quần chúng, đoàn kết người Việt Nam ở nước ngoài phát huy truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, hướng về quê hương, đất nước.

- Chủ trì bồi dưỡng nhân sự phụ trách công tác hội, đoàn thể, cộng đồng người Việt Nam ở ngoài nước.

Thứ tư, về quyền hạn của tổ chức đảng sau khi tổ chức lại: Đây là nội dung cần nghiên cứu kỹ lưỡng để quy định cho phù hợp, vì bên cạnh các yếu tố phổ biến của tổ chức đảng cấp trên cơ sở có thẩm quyền theo quy định của Điều lệ Đảng, thì yếu tố đặc thù của công tác xây dựng đảng ở nước ngoài là không thể thiếu (đây cũng là nội dung chính khi quy định vị trí của Đảng ủy Ngoài nước là một tổ chức đảng trực thuộc Trung ương). Do vậy, cần thiết phải ban hành một văn bản riêng cho tổ chức đảng này để bảo đảm thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ hiện tại mà Đảng ủy Ngoài nước và Đảng ủy Bộ Ngoại giao đang đảm nhiệm của cơ quan có thẩm quyền là cần thiết. Cụ thể, phải phản ánh được các quyền sau:

- Thực hiện các quyền của cấp ủy cấp trên trực tiếp tổ chức cơ sở đảng theo quy định của Điều lệ Đảng và quy định của Ban Chấp hành Trung ương.

- Quyết định thành lập, giải thể, chia tách, sáp nhập, kiện toàn các tổ chức đảng trực thuộc; chỉ định, chuẩn y cấp ủy, ủy ban kiểm tra; chỉ định cấp ủy của các tổ chức đảng trực thuộc ở ngoài nước không tổ chức được đại hội.

- Thực hiện quản lý thẻ đảng viên theo quy định; quyết định cấp thẻ đảng viên cho những đảng viên ở ngoài nước do Đảng ủy kết nạp hoặc công nhận chính thức; ủy quyền cho đảng ủy cơ sở quyết định kết nạp, khai trừ đảng viên khi có đủ điều kiện; quyết định về khen thưởng, kỷ luật đảng viên theo quy định.

- Chuyển sinh hoạt đảng cho đảng viên khi ra nước ngoài; tiếp nhận đảng viên ở ngoài nước về. Trường hợp xét thấy cần thiết, được ủy nhiệm cho cấp uỷ cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở đảng nơi có đảng viên chuyển đi làm thủ tục chuyển sinh hoạt cho đảng viên ra ngoài nước theo quy định.

- Tiếp nhận thông tin, nhận sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và thực hiện chế độ báo cáo, xin ý kiến Ban Bí thư những vấn đề quan trọng liên quan công tác đảng và công tác quần chúng ở ngoài nước.

- Chủ trì, phối hợp với ban cán sự đảng, đảng đoàn, lãnh đạo các bộ, ban, ngành, đoàn thể ở Trung ương, các tỉnh uỷ, thành uỷ, đảng uỷ trực thuộc Trung ương, các cơ quan, tổ chức có liên quan xây dựng quy chế phối hợp thực hiện nhiệm vụ về công tác đảng và công tác quần chúng ở ngoài nước.

- Thu đảng phí của các tổ chức đảng và đảng viên ở ngoài nước, quản lý, sử dụng và giao nộp theo quy định về chế độ quản lý tài chính của Đảng.

Thứ năm, về tổ chức, bộ máy: Về nguyên tắc khi sắp xếp lại tổ chức bộ máy tham mưu, giúp việc cho cấp ủy đảng của tổ chức đảng sau khi được tổ chức lại cần bám sát theo Quy định số 29-QĐ/TW, ngày 25/7/2016 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về thi hành Điều lệ Đảng: “Đảng bộ cấp trên trực tiếp tổ chức cơ sở đảng trực thuộc Đảng uỷ khối Trung ương được lập các cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc bao gồm: văn phòng, ban tổ chức, ban tuyên giáo, cơ quan uỷ ban kiểm tra”. Bên cạnh đó, cần quán triệt chủ trương rà soát, sắp xếp bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại đội ngũ cán bộ công chức, viên chức để thành lập các cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc của tổ chức đảng mới cho phù hợp./.